SANAT FELSEFESİ

“Muhakkak ki sen; büyük bir ahlak üzerindesin.” (Kalem, 68/4).

“Ben güzel ahlakı tamamlamak için gönderildim.” (Muvatta, Hüsnü’l-Hulk, 8; Ahmed b. Hanbel, 2/381).

Sanat felsefesi, sanatın ne olduğunu ve kaynağını bilmeye, doğasını anlamaya, fonksiyonunu, insan ve toplum için taşıdığı anlamını keşfetmeye ve onu hayata geçirmeye çalışır.

Sanat; Estetik ve güzelleştirme

Sanat, hakikate estetik bir şekilde ulaşma maharetidir. Sanat insan ruhunun harcındaki yaratıcılığı sonuna kadar kullanıp mutlak Yaratan ve Yöneten olan Allah’ın rahmet, bereket ve güzelliklerini keşfetme gayretidir. Kendi özündeki güzelliklerden hareketle mutlak güzelliğe erişme ve onu yansıtma cehdidir. Bunu gördükçe de insanın kendinin ve sınırlarının farkına varması, kendi nefsinin ilahi olma imkansızlığını itiraf etmesidir. İnsanın Allah’tan başka dostu olmadığının farkına varması, gerçek özgürlüğün kula kulluğa karşı olmak olduğu bilinciyle sadece O’na kul olmanın hazzını yaşaması, toprakla buluşması ve secde etmesidir. Bu insanın ruhunda “kalu bela”dan beri var olan bir güzelliktir. İnsanın “ahseni takvim” yani en güzel şekilde yaratılmış olması onun sanata dönük boyutunun ciddi bir işaretidir.

Aslında sanat güzellik peşinde olan insanın kendi güzelliğini artırması, kendi geleceğini güzelleştirmesidir. Hayata bütünlük ve süreklilik içinde yaşaması ve kıyamete inanarak o büyük güne koşar adım yaklaşmasıdır. Sanat güzellik peşinde koşan güzel insanın kıyamet meşalesi taşıyarak insanları uyarmasıdır.

Sanat, güzeli arama ve bulma çabasıdır. Sanat güzele doğru, kemale doğru estetik bir şekilde yol almaktır. Sanat ahlaki olgunlaşmaya, ahlaki temelde güzelleşmeye ve erdeme ulaşma mücadelesidir. Sanat güzel, göze hoş gelen, görülüp de beğenilen şeydir. Estetik ise hem sanattaki hem de doğadaki güzelliği arama çabasıdır. O açıdan daha kuşatıcı ve daha geniştir. Estetik güzel üzerine düşünme, onun ne olduğunu anlamaya çalışma ve bunu bulup keşfetme çabasıdır.

“Her şey insan için, insan da kulluk için yaratılmıştır,” gerçeği sanatçı için temel rehberdir. Sanat, güzeli ve güzelliği arama ve keşfetme yolculuğuna çıkmadır. Mutlak iyi, doğru ve güzele doğru bir yolculuk yapmadır. Sanatın kaynağı ilahidir ve mutlak güzellikten neşet eder. Güzelliğin kökeni güzel ahlak yani yaratılıştır, fıtrattır, İslam’dır.

Sanat, kainatın ahengine katılmak ve oradaki hikmetleri bulmak için çabalamaktır. Sanat, hakikati ve güzeli keşfetme ve bu keşif sürecinde ürün/sanat eseri oluşturma maharetidir. Güzel bir işi güzelce yapmak olan ihsan, sanatın bizatihi kendisidir. Sanat, insanları ve toplumları hakikate ve güzelliğe hal ile davet etmektir. Bu anlamda sanat hakikate ve güzelliğe hizmet eder. Onları estetik bir şekilde yaymaya çalışır. Aslında sanat, düşünce ve ideolojinin estetik bir hüviyet kazanmasıdır.

Sanatta güzelleştirmenin bir boyutu da insanı, insanlığı ve dünyayı güzelleştirmektir. Bu çerçevede sanat, insanlığı ve dünyayı daha güzel hale getirmek ve iyileştirmek için yapılan estetik yüklü bir faaliyettir.

Sanat, insan olma sanatı peşinde koşmaktır. Sanat, hayatı estetik ve güzelleştirme doğrultusunda idame etmek ve mutlak güzelliğe doğru yolculuk yapmaktır.